KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA
İdrar böbreklerde yapılır ve mesanede(sidik kesesi)toplanır. İlk
başta boş olan mesane böbreklerden gelen idrar ile dolmaya başladıkça aynen bir
balon gibi genişlemeye başlar.Mesanede idrar birikirken bir yandan da beyine
sinyal gider ve beyin mesanenin kasılmasını engeller. Bu özelliği sayesinde
mesane içinde idrar depolayabilir. Ayrıca
mesanenin hemen çıkış kısmında bulunan ve normalde her zaman kasılı bulunan kaslar
aynen bir kapak görevi görerek idrarın dışarı kaçmasını engeller. İdrar
tutamama ya da idrar kaçırma bu işleyişin herhangi bir basamağında sorun
olunca karşımıza çıkar.
İdrar kaçırma kadınlarda sık karşılaşılan ve başta sosyal hayatın kısıtlanması olmak üzere bir
çok olumsuz etkisi olan bir sorundur. İdrar kaçırma şikayeti olanlar bir süre
sonra gündelik hayatlarını bile bu duruma göre planlarlar ve bir çok sorun ile baş
etmek zorunda kalırlar. Bazen cinsel yaşamları bile bu durumdan olumsuz şekilde
etkilenir.
İdrar kaçırma tibbi olarak üriner inkontinans olarak
adlandırılır. Tüm yaş gruplarında görülebilir. Kadınlarda sık görülmesine karşın tedavi
arayışı gerek kültürel nedenler ile bunu bir şikayet olarak belirtememeleri gerekse
de kadınların bu durumu kabullenmesi,doğal bir olay olarak karşılaması ve tedavisi olmadığını düşünmeleri nedeniyle
azdır. Birçok sebebi olan bu durumun tedavisi mevcuttur hatta bazen
hayatımızdaki çok küçük değişiklikler ile bile hızla tedavi edilebilir.
İdrar kaçırma günlük hayatta
karşımıza farklı şekillerde çıkabilir. Bunlardan ilki “stres üriner
inkontinans” olarak adlandırılan durumdur. Bu durumda idrar kaçırma
gülme,öksürme,hapşırma,ağır kaldırma,ıkınma gibi karın içi basıncı arttıran
durumlarda meydana gelir. Genellikle ileri yaşlarda,çok doğum yapanlar ya da
zorlu doğum yapanlarda görülür. Ancak bazen hiç doğum yapmamış kişilerde de
görülebilmektedir. Diğer bir idrar
kaçırma şekli “urge inkontinans” olarak adlandırılan ve istemsiz aniden
gerçekleşen idrar kaçırmadır. Bu durumda
hastalarda bir anda idrar hissi oluşur ve tuvalete yetişemeden idrar kaçırma
meydana gelir. Urge inkontinans hastalarında beraberinde idrarda yanma,tam
boşaltamama hissi ve sık idrara çıkma şikayetleri olabilir. Her yaş grubunda
görülebilir. Çoğunlukla idrar yolu enfeksiyonuna bağlıdır. Enfeksiyonun tedavisi
ile idrar kaçırma da hızla düzelir. Bazen
de hem stres hem de urge inkontinans bir
arada görülebilir.
İdrar Kaçırmanın Nedenleri
-İleri yaş
-Fazla kilolu olmak,
obezite hastalığı
-Kalıtımsal sebepler
-Kabızlık
problemleri
-İdrar
enfeksiyonları
-Vajinal
enfeksiyonlar
-İdrar taşları ve
tümörleri
-Çok doğum yapmış
olmak veya zor doğumlar
-Menopozla ilişkili
hormonal değişiklikler
-Sinirsel hastalıklar
-Kontrolsüz şeker
hastalığı
-Alkolizm
-Vajen ile idrar
kesesi arasında a anormal bağlantılar
-Beyin
fonksiyonlarında yavaşlamaya neden olan hastalıklar (demans, alzheimer,
damarsal hastalıklar vb)
-Kas gevşetici,
tansiyon düşürücü, idrar söktürücü, sakinleştirici, depresyona karşı alınan
ilaçlar, alerji ilaçları da idrar kaçırmaya sebep olabilir.
İdrar Kaçırma
Şikayeti Olan Hastanın Değerlendirilmesi
İdrar kaçırma şikayeti ile başvuran hastada öncelikle ayrıntılı bir öykü alınmalıdır. Hastanın
şikayeti ayrıntılı olarak değerlendirilmeli
ve birkaç adet semptomu varsa
daha baskın olan belirlenmelidir. Hastanın mevcut tanı konulmuş hastalıkları,
kullandığı ilaçlar, geçirmiş olduğu cerrahi müdahaleler not alınmalı, şikayeti
için daha önce tedavi alıp almadığı sorgulanmalıdır. Fizik muayene jinekolojik muayeneyi de içerek
şekilde yapılmalıdır. Tam idrar tahlili (TİT), böbrek fonksiyon testleri ve kan
şekerini de içeren rutin laboratuar
tetkikleri ve üriner sistem ultrasonografisi yapılmalıdır. Tüm sonuçlar ile
öncelikli olarak idrar kaçırmanın olası sebepleri ve hangi tarz kaçırma olduğu
ortaya konulmalıdır.
İdrar Kaçırmada Tedavi Yöntemleri
İdrar
kaçırma tedavisi iki gruba ayrılabilir;
1: Cerrahi dışı tedaviler
Yaşam tarzı değişiklikleri: Günlük sıvı alımının düzenlenmesi amaçlanır.
Alkollü içecekler,gazlı içecekler, kafeinli içecekler, çay, fazla baharatlı
yiyecekler, suni tatlandırıcılar gibi besinlerin azaltılması önerilir. İdeal kilo
sağlanmalıdır. Ayrıca sigara bırakılması gerekir.
Zamanlanmış işeme ve mesane egzersizleri: Sadece belirli
zamanlarda ve sıklığı giderek azalacak şekilde işeme planlanır. Yaklaşık olarak
2 ay sonunda düzenli bir program oluşturulur.
Pelvik taban egzersizleri – biofeedback ve fonksiyonel
elektriksel uyarılma: Temel prensip vajen ve makat etrafında bulunan kasların
güçlendirilmesine dayanmaktadır. Bu amaçla sanki idrar ve gaz çıkışını
durduracakmış gibi vajen ve makat etrafında bulunan kaslarımızı kasmamız
gerekmektedir. Egzersizler hastaya anlatılıp öğretildikten sonra hasta için bir
tedavi süreci planlanır. Ayrıca EMG-biofeedback yardımıyla hastanın
egzersizleri ne kadar doğru yaptığı gözlenebilir. Bazı özel durumlarda
elektriksel uygulama ile de bu kasların çalıştırılması sağlanabilir.
İlaç tedavileri: antikolnerjik ilaçlar,vajinal östrojenler,
beta – agonistler,anti depresanlar
2: Cerrahi tedaviler
İdrar kaçırmanın tedavisinde kullanılan çok sayıda ameliyat tipi vardır. Bu
ameliyatların seçimi; hastanın yaşı, kilosu, birlikte sarkma olup olmaması,
kaçırmanın tipine ve hasta kararına göre değişir. En sık
yapılan ve uygulaması kolay, hastanede kalış süresi az olan yöntemler; mesane
ve idrar borusu altına konan destek bant operasyonlarıdır. Bu ameliyatlar
yaklaşık yarım saat sürmekte ve hasta aynı gün taburcu edilebilmektedir.
